Przypomnienie standardów obsługi pacjenta w salonie

Polskie Towarzystwo Optometrii i Optyki stworzyło standard badania optometrycznego, a Polskie Stowarzyszenie Soczewek Kontaktowych rozszerzyło go o wytyczne związane z doborem i aplikacją soczewek kontaktowych. Zaprojektowana w ten sposób procedura badania optometrycznego może posłużyć jako wzorzec odpowiedniej obsługi w salonie optycznym. Wciąż jednak brakuje prawnych regulacji, które wskazywałyby na standardy lokalowe i sprzętowe dla gabinetów optometrycznych. Wymagania Ministerstwa Zdrowia w tym zakresie dotyczą jedynie placówek medycznych, działających na podstawie umowy świadczeń z NFZ lub prowadzonych w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej.

Jak wynika z wydanego przez Europejską Radę Optometrii i Optyki raportu Blue Book, Polska jest jedynym wśród 24 przebadanych krajów, który nie uregulował statusu zawodu optometrysty [1].

Różnice pomiędzy okulistą, optykiem i optometrystą zostały wskazane w artykule: Dobieranie soczewek. Kto w tym pomoże?

Mimo braku ochrony prawnej zawodu warto pamiętać o tym, by dbać o najwyższy poziom usług, a swój gabinet dostosować do odpowiednich standardów. Inspiracjami mogą tu być Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 9 marca 2000 r., które wskazuje na „wymagania, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia, urządzenia i sprzęt medyczny, służące wykonywaniu indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej i grupowej praktyki lekarskiej” [3], a także Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 27.08.2004 r., które określa „szczegółowe wymagania dla lokalu podmiotu wykonującego czynności z zakresu zaopatrzenia w środki pomocnicze i wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi” [3].

Pacjent, który uzyskał w salonie profesjonalną pomoc, z pewnością jeszcze nie raz wróci w takie miejsce. Dlatego warto zadbać o najwyższy poziom oferowanych usług, by móc cieszyć się współpracą ze stałymi klientami.

Jak powinno wyglądać badanie optometryczne?

Zaproponowany przez PTOO oraz rozbudowany przez PSSK standard badania optometrycznego pozwala na ocenienie stanu wzroku pacjenta w takich kategoriach jak:

• stan jego zdrowia,
• stan refrakcji,
• stan akomodacji,
• stan widzenia obuocznego [2].

Na początku badania optometrycznego specjalista zbiera podstawowe dane osobowe pacjenta, a także dowiaduje się o tym, czy jego zawód lub rodzaj wykonywanej pracy, hobby czy inne zajęcia wiążą się ze specjalnymi wymaganiami wzrokowymi [2]. Na drugim etapie badany udziela informacji związanych z historią korekcji, a także wskazuje na dolegliwości takie jak bóle oczu, głowy czy zamazywanie się obrazu, o ile u niego występują [2]. Dzieli się również informacjami o ogólnym stanie zdrowia, np. przyjmowanych lekach czy przebytych zabiegach okulistycznych. Teraz przychodzi czas na badania wstępne [2].

Prawidłowe badanie optometryczne składa się z kilku testów. Podstawowe z nich to:

• ostrość wzroku,
• widzenie obuoczne,
• oko dominujące dal/ bliż.

Jeśli zostaną wykryte nieprawidłowości dotyczące narządu wzroku, podczas dodatkowych testów sprawdza się m.in.:

• ruchy oczu,
• pole widzenia metodą konfrontacyjną,
• a także wykonuje test Amslera [2]. Czym charakteryzuje się ten test? Siatka Amslera to kwadrat, w którym linie (czarne lub białe) dzielą go na mniejsze kwadraty. Na środku siatki znajduje się punkt, na który należy skierować wzrok. Test umożliwia ocenę czynności centralnej części siatkówki (plamki). Test przeprowadza się dla każdego oka osobno. Podczas badania pacjent zasłania jedno oko i umieszcza kartę z testem w odległości około 30–40 cm od oczu. Następnie pacjent patrzy w punkt na środku siatki i nie ruszając okiem, obserwuje pozostałą część siatki. Jeśli wszystkie linie pozostają proste, a kwadraty równe, to oznacza, że siatkówka w plamce jest zdrowa. W przypadku zaburzeń widzenia linie proste wyginają się [4].

Następnie badane są: refrakcja przedmiotowa, refrakcja podmiotowa, widzenia bliskie oraz badanie w lampie szczelinowej [2].

Więcej informacji związanych z badaniem wzroku znajdziesz w artykule: Jak przebiega badanie wzroku u okulisty i optometrysty?

Po dokładnym przebadaniu wzroku specjalista przystępuje do doboru soczewek kontaktowych, dzieląc się z przyszłym użytkownikiem soczewek informacjami na temat odpowiedniego korzystania z nich. Wskazuje również na metody ich pielęgnacji [2].

Sprawdź, o czym powinien wiedzieć pacjent, który zamierza korzystać z soczewek, przeczytasz w tekście: Jak przygotować pacjenta do noszenia soczewek?

Ostatni etap zakładany przez procedurę badania optometrycznego to wizyta kontrolna, na której badany jest wzrok oraz ocenia się dopasowanie soczewek. Kolejna wizyta powinna odbyć się nie później niż za 6 miesięcy [2].

Standardy związane z gabinetami kontaktologicznymi

Jak już zostało wspomniane, pomimo tego, że status zawodu optometrysty nie został jeszcze uregulowany w prawie polskim, istnieje wyraźna potrzeba wypracowania standardów funkcjonowania salonów optometrycznych związanych z takimi kwestiami jak:

• lokal dostosowany do potrzeb pacjentów – osobny budynek albo izolacja od innych pomieszczeń w budynku, wielkość powierzchni co najmniej 12 m² (przy długości co najmniej 5 m), obowiązkowa poczekalnia z miejscami siedzącymi i miejscem do pozostawienia odzieży wierzchniej, osobna przestrzeń dla personelu, przestrzeń dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami [3];
• wyposażenie użytkowe dające możliwości wygodnego przeprowadzania badań – osobne szafki lub powierzchnia magazynowa na wyroby kontaktologiczne, bezpieczne miejsce do przechowywania danych osobowych, ergonomiczny fotel dla pacjenta, kącik do nauki zakładania soczewek [3].

Przedstawione w artykule rozwiązania, w tym prawidłowe badanie optometryczne, a także zadbanie o standardy budowlane i związane z wyposażeniem użytkowym salonu zapewnią pacjentom nienależytą opiekę zdrowotną oraz komfort podczas badań i dobierania soczewek.

O sposobach ich wyboru przeczytasz w artykule: Dobieranie soczewek – na czym polega?

Źródła:

1. Wierzbicka K., Blaski i cienie wykonywania zawodu optometrysty w Polsce, czyli o statusie nieuregulowanego zawodu medycznego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego, Zeszyt 112/2020, s. 301.
2. Śmiałek L., Standard badania optometrycznego i doboru soczewek kontaktowych – przypomnienie, Optyka, nr 5, 2012, s. 72-74.
3. Gałązkiewicz, J., Standaryzacja wymogów dla gabinetów kontaktologicznych, Optyka, nr 5, 2011, s. 46-48.
4. dr n. med. A. Pogrzebielski, Test Amslera, mp.pl.